Sinds 2021 ben ik werkzaam als vakdocent cultuureducatie in het basisonderwijs.
Woord- en beeldtaal is de rode draad in mijn lessen.
Belangrijk is de verbeelding van kinderen te prikkelen, de zintuigen op scherp te zetten. Goed te leren kijken en wat je ziet en voelt onder woorden te brengen.
‘Wat heb je gezien op weg naar school ?’
Zo begin ik vaak de lesdag en word ik verrast door reacties zoals:
‘Ik voelde de wind langs mijn wangen.’
Maar ook: ‘Ik zag alleen maar auto’s en de stoep’.
Dan stel ik bijvoorbeeld voor ook eens te letten op wat er tussen de stenen groeit.
‘Natuur’ is een rijke inspiratiebron waaruit de kinderen en ik putten voor verschillende observatie-, teken- en schrijfopdrachten. De spontane reacties zijn vaak van een zuivere poëtische kracht:
‘Ik hoor de wereld’, ‘Zullen we zo stil zijn als de maan?’, ‘De zee is van de zee’, ‘De winter is groot’.
Het plezier beleven aan de taal is niet alleen fijn maar geeft ook voor later een noodzakelijk zelfvertrouwen in het formuleren van wat je denkt en voelt. De woordenschat van kinderen wordt verrijkt door ze kennis te laten maken met veelsoortige boeken en het uitvoeren van concrete taalopdrachten zoals bijvoorbeeld gedichten schrijven. We maken ook zelf boekjes.
Meestal komt het kijk- en leesplezier daarbij vanzelf, want het is ook keihard werken samen. Spelling komt spelenderwijs aan bod. Net als woordspelingen, metaforen en leuke alliteraties.
Het gevoel voor taal en het naar elkaar leren luisteren wordt ook versterkt door de kinderen verhalen te laten vertellen.
Veel voldoening haal ik uit de wisselwerking met de kinderen.
Leer ook veel van ze. De onbevangenheid. Het doorzetten: vooral van de kinderen die in eerste instantie zeggen slecht te zijn in taal of dat altijd te horen krijgen. En die, met een zetje in de juiste richting, zichzelf uitdagen. Om het te durven en te doen, waardoor het zelfvertrouwen groeit. Niet bang te zijn om fouten te maken. Want fouten maken en frustraties horen erbij.
Ik geniet van hun sprankelende enthousiasme als ze iets nieuws ontdekken.
Nooit zal ik de kinderen onderschatten. Zij zijn vaak de beste filosofen.
Voorbeelden lesprogramma in het kort
Groepen: Middenbouw en Bovenbouw
Titel programma: ‘Dichtkunst en illustraties’
Korte beschrijving: We kijken en luisteren naar voorbeelden en schrijven zelf een kort gedicht. Waarbij het proces net zo belangrijk is als het resultaat. Ook maken de kinderen illustraties bij het gedicht.
Leerdoelen voor de leerlingen: Gevoel voor taal versterken. Woordenschat vergroten, naar elkaar luisteren, kijk- en leesplezier ervaren. Zelfvertrouwen ontwikkelen in het formuleren van wat je denkt en voelt. Aandacht voor woordspelingen, metaforen en alliteraties.
Groepen: Onderbouw
Titel programma: ‘Slakken’
Korte beschrijving: We praten en lezen over slakken. Bekijken illustraties en gaan zelf slakken tekenen en knippen van papier.
Leerdoelen voor de leerlingen: Leren observeren, woordenschat vergroten, naar elkaar luisteren, kijk- en leesplezier ervaren.
Ik heb meerdere programma’s voor de onder-, midden-, en bovenbouw ontwikkeld en kan het uitbreiden tot een reeks lessen. Waaronder ook variaties op hetzelfde thema.
Voorbeelden werkjes
